Miesiąc: marzec 2018

Opisując mój  pełen zachwytu ostatni pobyt w Kielcach (link na końcu)
umieściłam zdanie :
Jeszcze do Was wrócę,bo macie też trochę smutku w historii miasta …

Wracam dopiero teraz,ale uważam  że w stosownym momencie.

Ławeczka  na moście Silnicy ,małej rzeczki płynącej przez centrum ,
pod ulicą Sienkiewicza.
Siedzi na niej od kwietnia 2005,
Jan Karski , emisariusz Państwa Podziemnego,który (cytat):

..pierwszy powiedział światu  o zagładzie narodu żydowskiego i nie został wysłuchany…
Karski siedzi przodem do odległej o
170 metrów , kamienicy….

przy ul. Planty 7/9.
Tuż po wojnie Gminna Siedziba Komitetu  Żydowskiego oraz kibuc,
do którego wracali ocaleniu z holokaustu kieleccy Żydzi.
W styczniu 1945 przybyło ich  od 150-200 tys.
Większość przeżyła obozy i pragnęła rozpocząć nowe życie w Polsce.

W budynku mieszkało ok.150 osób,często nie znający się nawzajem.
Na drugim piętrze w dwóch pokojach gnieździło się 35 sierot,
które uczyły się hebrajskiego i judaistyki
przed wyjazdem do Palestyny.

Od 2015 mieści się tu Instytut Kultury Spotkania i Dialogu oraz
Stowarzyszenie im Jana Karskiego.

Podczas mojej wizyty mieszkali tu jeszcze lokatorzy.
Nie mogłam się nadziwić , że znaleźli się chętni
do zamieszkania pod tym adresem.

Przymierzałam się do zrobienia zdjęcia ,gdy podeszło dwóch osiłków pod wpływem.
Siedzieli przy piwku za sąsiednią kamienicą z innymi ,podobnymi.
Nawet się ucieszyłam,bo skoro mieszkają obok,wiedzą więcej.
Nic z tego.
Jak już odpowiedziałam że nie jestem Żydówką,usłyszałam tekst,
który nie nadaje się do publikacji.
Później w szczerych rozmowach było podobnie.
Nikt nie chciał ze mną o tym rozmawiać.
Najczęściej było to lekceważące machanie ręką.

Prezydent Kielc Wojciech Lubawski :
„Naszym zadaniem i obowiązkiem jest dążenie do prawdy, stanie na jej straży i nieukrywanie tego,
co się stało 4 lipca 1946 roku.
Wtedy kielczanie zabili kielczan, to jest do dziś wielka rana” – przypomniał.

Tablica pamięci wmurowana w roku 1990,
dzięki inicjatywie Lecha Wałęsy.

Pomnik Pamięci Ofiar Pogromu Żydowskiego,
stojący na rogu kamienicy.

HENIO

zdjęcie Gazeta

Henryk Błaszczyk urodzony 15.05.1938 w Strawczynku ,
wsi oddalonej od Kielc o 19 kilometrów.
(Zmarł w roku 1998.)

Przez 50 lat nie udzielał wywiadów i nie mówił o zdarzeniu.
A jak już zaczął mówić,wersję zmieniał kilkakrotnie.

Kadr z filmu Henio Andrzeja Miłosza,brata Czesława.

Jak opowiada ,rodzina była skrajnie biedna,
bezdomna,spali gdzie popadło ,głównie u chłopów.
Latem zbierali grzyby, suszyli i to zapewniało im pożywienie.
Któregoś dnia ojciec znalazł kąt w pobliskich Pielakach.
Tam Henio zaprzyjaźnił się z dziećmi Bartosińskich.

Szewc Walenty Błaszczyk nadal szukał domu dla rodziny i
po raz kolejny przeprowadzili się ,tym razem do Kielc .

Chałupa miała 4 m*4 m, była podparta palami,ale już nie wiało.

1 lipca 1946, 8-letni Henio zniknął.

Ojciec zgłosił zaginięcie syna na milicji ,
rozwiesił trzy komunikaty na drzewach i
szukał syna – bezskutecznie.

Tymczasem Henio do dziś w niewiadomy i tajemniczy sposób,
dojechał wieczorem na furmance do kumpli w Pielakach.

Najwyraźniejsze wspomnienie to dwie miski
zalewajki ze śmietaną i szczypiorkiem.
Henio uciekł,żeby najeść się u byłych sąsiadów ?
Pokonał dla zupy i czereśni 26 km.

Powrócił do domu 3 lipca 1946 (nie wie jak ), 4 lipca ojciec zaprowadził go
na posterunek,zgodnie z poleceniem milicji.

I tutaj tkwi zagadka:
czy Henio zmyślił ze strachu,że przetrzymywał go w piwnicy Żyd,
czy to był plan i ojciec tak nakazał mu zeznać na posterunku. ,
Henio twierdzi że wersja druga jest prawdziwa.
Ale Henio kłamał kilkakrotnie.

Ciemny lud wierzył ,
że Żydzi do macy dodają krew chrześcijańskich dzieci.
(Lub potrzebują świeżej krwi dla ratowania zdrowia po obozach.)
Kilku milicjantów ,bez rozkazu ruszyło razem z Błaszczykami w poszukiwaniu owego Żyda.
Na przodzie z chłopcem  Jan Wrona ,rozgłaszał gdzie i po co idą.
Ludzie dołączali,tłum rósł w błyskawicznym tempie.
Właśnie mijali Planty,Henio wskazał na dom pod 7-9.
(wszyscy wiedzieli czyja to siedziba).
W bramie stał stary Żyd z brodą;
na niego padło.

Choć w tym domu nie było piwnicy-nic już nie miało znaczenia.

Ruszyli.Widząc napierający tłum,mieszkańcy zabarykadowali bramę.
Szybko jednak przybyło na miejsce wojsko.
Przestrzelili bramę i dostali się do środka.
Za nimi milicjanci i cywile.
Większość nie wiedziała o co chodzi,
zadziałała psychoza tłumu.
Jedni wychodzili z łupami,inni wchodzili.
Ci wewnątrz nie mieli szans…
W swoim biurze przebywał Seweryn Kahane,przewodniczący Gminy.
Dzwonił po pomoc do komitetu partii.
Kula w plecy była szybsza…..

Silnica mała rzeczka,prawie strumyk…

w której dobijano  i topiono wyrzucanych przez okna Żydów.

Planty 7/9  po wojnie.

zdjęcie :K.Bielawski

klatka schodowa Planty 7.
Popychani między szpalerem stojących na schodach żołnierzy,milicjantów i mieszkańców Kielc
rażeni bagnetami,wypychani na zewnątrz i
oddawani do ostatecznego rozstrzygnięcia na dole.
W ręce dzikiego tłumu oprawców .

Liczba osób zgromadzenia  podawane jest  w różnych wersjach,
(zależy kto pisze),od 300-500 osób.
Jednak Gross twierdzi,że było kilka tysięcy.
Jestem skłonna w to uwierzyć jeśli dołączy się gapiów.
W każdej rodzinie w Kielcach jest,lub był  ktoś ,kto widział Pogrom.
Wszyscy rzecz jasna z daleka.

Szpital im św Aleksandra w Kielcach ,gdzie przywożono ofiary.

Foto Julia Pierette
specjalna wysłanniczka
Wojskowej Agencji Fotograficznej
na miejsce Pogromu.

Ciężko ranny 70-letni Pinkus Binsztok.
W Majdanku stracił żonę ,sześcioro dzieci i 15 wnuków.
Przeżył obozy w Skarżysku,Buchenwaldzie i Terezinie.Do Kielc powrócił sam.

Zdjęcie Julia Pirette.

Goldzie Płótno bagnetem wypruto 7-mio miesięczny płód.
Kobieta przeżyła, wyemigrowała z mężem do Kanady.

Rannych podczas napaści było ok 80 osób,w tym Polacy.

Foto Julia Pierette.

Amerykański dziennikarz rozmawia z poszkodowanym Żydem.

Zbiory ŻIH

Fałszowano wyniki sekcji zwłok.
Nie wiadomo czy od ran postrzałowych zginęło 11 czy 17 ofiar.

Zbiory ŻIH,archiwum.rp.pl

Zidentyfikowano 32 ciała,6 osób zmarło w szpitalu.

Jeden chłopak został ukamienowany,dwie młode dziewczyny
wyrzucone z balkonu II piętra i dobite na dole.
Z okna II piętra wyrzucono również  schorowanego starca.
Reszta zastrzelona,zatłuczona kijami,metalowymi rurkami ,
kolbami i bagnetami (z sekcji zwłok).

Wieść że „BIJĄ ŻYDÓW” ,rozniosła się po mieście lotem błyskawicy.
Ośmieleni kielczanie ruszyli po mienie żydowskie pod znane sobie adresy.
Duża część mieszkańców , zajęła w czasie holokaustu
opuszczone przez Żydów mieszkania.
Teraz obawiali się,że ci zażądają zwrotów.

Foto,archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego

Ciało Reginy Fisz i jej synka Adasia.

Najbardziej wstrząsające zdjęcie ale i najlepiej udokumentowana zbrodnia.
Nie odbyła się przy u.Planty 7 ,ale przy św Leonarda 15, tego samego dnia.
Fiszowie byli zamożni,mieli służącą i mieszkali w  kamienicy (własnej?)
która i dziś prezentuje się okazale.

mapa Google

Ktoś ją ostrzegł żeby uciekała bo polują na Żydów,
ale nie posłuchała.
Było ich czterech,poznali się przed chwilą;
woźny lat 45 -troje dzieci,
szewc lat 39  -dwoje dzieci ,
milicjant lat 24- kawaler,
piekarz lat 28 -kawaler,
wtargnęli do jej domu i zabrali razem z czteromiesięcznym dzieckiem i znajomym ,
który akurat składał wizytę.
Prowadzili przez wzburzony tłum ,ale nie wiedzieli co z nimi zrobić.
Dogadali się z kierowcą ciężarówki i za 1000 zł powieźli za miasto.

W trakcie jazdy 24-letnia Regina chciała się wykupić,
oddała kolczyki,pierścionki i pieniądze.
Obiecała znacznie więcej,błagała o wypuszczenie.
Na miejscu, jeden z nich (ten przekupiony) pokazał ręką,że mają uciekać.

 Jej strzelił  w plecy,a dziecko….

Stefan Mazur był równolatkiem Reginy-też miał 24 lata….

Abramowi Moszkowiczowi udało się uciec.

Mordercy nakazali wieśniakom pochować ciała,
po czym udali się do restauracji na „libację”.
Poszli ponownie do domu zamordowanej ,
ale mieszkanie było już puste-wszystko rozgrabiono.

Moszkowicz i mąż Reginy Fisz odnaleźli grób w lesie
i  pochowali ciała w mogile zbiorowej Pogromu Kieleckiego
na Cmentarzu Żydowskim w Kielcach.

12 lipca 1946,po błyskawicznym procesie ,cała czwórka została stracona .

opłakiwanie ofiar….

8 lipca 1946, dzień pogrzebu.

Czterdzieści ciężarówek z czterdziestoma trumnami.

Kondukt żałobny .Delegacja Żydowskiego Związku Literatów.

Kondukt Żałobny. Delegacje wszystkich środowisk ówczesnej Polski,w sumie 15.000 osób.

***

***

***

***

***

***

***

***

Dawid Kahane polski rabin,podpułkownik Wojska Polskiego
podczas uroczystości pogrzebowych.

Zamordowani oraz  zmarli w szpitalu:

Abraham Adler
Izrael Ajzenberg
Eliasz Alpirt
Izrael Boruch
Chaim Baszysta
Adaś Fisz- 4- miesięczny niemowlak
Regina Fisz -matka Adasia
Beer Frydman
Dawid Fajnkuchen
Bajla Gertner-wyrzucona przez okno
Bajla Gurszyc
Pola Gutwurcel
Lejzor Harendorf
Seweryn Kahane– lekarz ,przewodniczący
Komitetu Żydowskiego,zabity strzałem w plecy.
Szmul Karp
Herszel Kersz
Szaja Kersz
imię nieznane Kos
Mendel Mikułkowski
Mojżesz Morawiec
Dawid Pluto
Icchak Preis
Estera Proszowska
imię nieznane Rabinof
Szlama Rejzman
Izrael Rączka
Duczko Samborski
Frunia Sidarowska
Jechiele Sokołowski
Rachela Sonberg
Apolonia Sowińska
Mojżesz Sztunke
Fania Szumacher
imię nieznane Szumilewicz
Naftali Teitelbaum
Abram Winetraub
imię nieznane Wundeler
imię nieznane Zoberman
Zofia Zylberberg
*B2969-niezidentyfikowany mężczyzna
z tatuażem z Auschwitz.

***

Wiersz o zabiciu doktora Kahane

Julian Kornhauser – „Kamyk i cień” – str 28, Wydawnictwo a5 – Poznań 1996.

(autor jest ojcem  Agaty Dudy-Kornhauser)

A jacy to źli ludzie mieszczanie kielczanie,
żeby pana swego, Seweryna Kahane,
zabiliście, chłopi, kamieniami, sztachetami!
Boże że go pożałuj i wszech synów Dawidowych
iże tako marnie zeszli od nierównia swojego!
Chciałci i jego bracia miła królowi służyć
swą chorągiew mieć, ale żołnierze dali go zabić.
Żołnierze, milicjanci, kieleccy rodzice
świętości nie mieli, bezbronne dzieci zatłukli!
Zabiwszy, ulicami powlekli, bić Żydów krzyczeli,
Polacy, kielczanie jako psy kłamacze.
Okrutność śmierci poznali, szkarady posłuchali,
krwią splamili przyjacioły, na bruk ich wyrzucili.
Bóg Polaków zamknięty w obozie, w baraku
drży, gdy dzielni chłopcy z orzełkami na czapkach
dobijają dziewczynki żydowskie, rurkami, na odlew.

* * *
Niech spoczywają w pokoju ….

***
Po Pogromie wyjechało z Polski  od 60.815 do 77.000 Żydów.

Ocaleni z Pogromu oczekują na transport z Kielc.

Następnego dnia po Pogromie z Kielc do Warszawy uciekła
aktorka Elżbieta Herszaft,matka Krzysztofa Kowalewskiego ,aktora.

Julia Pierotte-Sokolska, z domu Gina Diament 1908-2000,
dziennikarka i fotoreporterka polska ,pochodzenia żydowskiego.
Sławę przyniosły jej zdjęcia wykonane w Marsylii podczas II wojny światowej
dokumentujące francuski ruch oporu,
oraz fotografie Edith Piaf.
Dzięki niej pozostał ślad po Pogromie Kieleckim.
Wykonała i co bardzo ważne, opisała zdjęcia.

Ok 20 niepublikowanych zdjęć odnaleziono dzięki
rzeczoznawcy antykwarycznemu Robertowi Zawiszy.

Proszę o obejrzenie PKF,niecałe dwie minuty:

Polska Kronika Filmowa nr 22/1946 :
http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl%2Fnode%2F4372#.Wp2RWqOTEBg.wordpress

KIELCE- obalanie stereotypu

http://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/our_collections/liberation/03.asp
http://www.echodnia.eu/swietokrzyskie/wiadomosci/art/8268024,unikalne-zdjecia-pogromu,id,t.html
http://kielce.wyborcza.pl/kielce/7,47262,22049166,71-rocznica-pogromu-kieleckiego-to-byla-niewybaczalna-zbrodnia.html
http://culture.pl/pl/dzielo/swiadkowie
http://www.dialog.org/hist_pl/wyjasniam-ze-krew.html
http://dzieje.pl/aktualnosci/w-kielcach-odslonieto-odnowiony-grob-ofiar-pogromu-z-1946-r
https://chidusz.com/pogrom-w-kielcach-prowokacja-sowiecka-bozena-szaynok-antysemityzm-planty-
http://archiwum.nina.gov.pl/katalog?Filter.PersonCodenames=kalman-singer
http://soc.culture.polish.narkive.com/GPDi7EAV/pogrom-kielecki-przebieg-4