STAMBUŁ GRAND BAZAAR

Nielegalne zdjęcie na granicy z Bułgarią 🙂

011

Zanim opowiem o największym Bazarze w azjatyckiej części Stambułu,
Pokażę  coś,co wprawiło mnie w nie lada   zdumienie  …

Podróż trwała nocą,więc gdy zaczął się ruch,rozbudzona spojrzałam przez okno.
Zobaczyłam wielki przeszklony budynek.
Jak się później okazało,
ze znanego na całym świecie tureckiego zielonego szkła.

To przejście graniczne.
Błysk taki ,że cały obiekt odbija się w posadzce.
Linia jest tam,gdzie widać spacerujących.

Dwie restauracje,sklepy,
cukiernia,bistro.Nawet ruchome schody.
Małe miasteczko.Zapach czystości i chałwy.
Cudownie.

Grand Bazaar.

Przed jedną z bram,rzewne tureckie folkowe granie.
Ale nikt nie zwraca uwagi.Wzruszenia ? Nie.Zakupy !

Brama główna,powstała w 1461 roku.
Ahmed Zdobywca,pogromca Bizancjum, (ten od mostu na Bosforze) zarządził,
aby obok Haga Sofii, swoje siedziby mieli złotnicy i antykwariusze.
A do nich ,przyrastały kolejne handlowe stragany i budki.
Teren zadaszono,do Wielkiego Targu prowadzi obecnie 22 bram.
Całość ma  30 hektarów.

Harrods orientu .
Do kupienia wszystko.
Pod dachem,na terenie Grand Bazaaru,mieszczą się dwa meczety i cztery fontanny.
Kupujący i turyści mogą poruszać się 61 ulicami i kupować
w 3.500 sklepikach.Obsłuży ich 40.000 pracowników.
Kilkanaście restauracji i kawiarni.
I tłumy,obłędne tłumy ludzi.

Ekipy porządkowe na każdym kroku.Policja i Straż Miejska.
Pani policjantka ze skanerem

Jedyne skojarzenie, Alladyn.Turcy są ujmująco mili i pomocni.

10 Lirów tureckich,to dziś 18, zł.Chyba niedrogo za taką piękność?

Na golasa tylko manekiny 😀
Panie na ulicy ,zakutane od stóp do głów .

053

055 056

057

058

Wszechobecny uśmiech i uprzejmość.
Pozują bardzo chętnie.Wszędzie i wszyscy

Chałwa , baklawa i łukum to patenty tureckie.
Ale na bazarze można dodatkowo dostać oczopląsu i ślinotoku :).

Przyprawy,kawior ,turyści.I aparaty.Tysiące aparatów.

362

Sprzedawca kukurydzy

430

Suszone płatki kwiatów,tu róży.

Takiego czarusia nie widziałam w życiu.Szedł za mną,nie odpuszczał.
Na standardowe pytanie : skąd jesteś,odpowiedziałam z księżyca.
A on,że to wiedział,bo widział mój blask 🙂
Bo on też od gwiazd :).
Pozdrowił mnie od …Małego księcia 🙂
Naganiacz do knajpy,za co ma %.
Moja powierzchnia jeszcze nie dotknęła stołka,
a mój gwiezdny książę ,
już stracił zainteresowanie.
Już czarował parę Anglików.Ale przyznać trzeba-robił to ZAWODOWO !

Dwa słowa :marony,kasztany,miłość ma !

Bez tego widoku Stambuł nie istnieje.
Herbatka w tulipanach,którą Turcy częstują znajomych i nieznajomych.
Czarna lub jabłkowa.PYSZNA.

Na lewo-Błękitny Meczet,na prawo Haga Sofia.Między nimi Bazar.Widać,jaki to kolos !
Kocham te miejsca.Kocham Stambuł !

278

🙂

STOLPERSTEINE.Kamienie pamięci.

To był tylko przedtakt;
tam,gdzie pali się książki,
na końcu także ludzi.  1821.

Heinrich Heine (1797-1856)

073

Trudno dosłownie przetłumaczyć słowo Stolper.
W języku niemieckim oznacza potknięcie,
pułapkę,przeszkodę. Zaś Stein ,to kamień.
W języku polskim określa się;

 KAMIEŃ PAMIĘCI

074

Przed tym domem w Unnie, zobaczyłam 8 tabliczek wmurowanych w trotuar.
Zaintrygowana przeczytałam poprawnie napisane ;
ZAMOŚĆ. Z pytajnikami.
Usłyszałam ,tu mieszkali Żydzi…
Postanowiłam pójść tym tropem.


Rok 1942. Zamość, droga z rampy do Getta.
Wiosną tysiące Żydów deportowano tu z Niemiec i Słowacji.

Koniec ostatniej w życiu podróży ,
dla całych rodzin.
Zaraz zostaną pozbawieni tego,co na czarną godzinę zabrali ze sobą.
W Zamościu, Niemców interesowały  szczególnie futra.Ot,taka specjalizacja…

Moshe Shklarek,który nie miał jeszcze 15-tu lat gdy nadeszła wolność,
był  jednym z 64 ocalałych z obozu zagłady.

Relacjonował, że wiosną 1942 roku dołączył do niemieckich Żydów
przetransportowanych z Westfalii do Zamościa.
(Unna, gdzie zobaczyłam pierwszy raz tabliczki,
położona jest w Westfalii , kilka kilometrów od Dortmundu.)

Wśród Żydów z Dortmundu był też Alwin Lippmann,  ( dobrowolnie dołączył do transportu  żony  i córki )
słynny niemiecki pilot i znajomy Hermann Göringa.Odznaczany przez Hindenburga i Hitlera,został dowódcą policji w zamojskim getcie.Stracony w Mathausen.

W dniu 17 kwietnia 1942,
po krótkim pobycie w Zamościu, 2.500 przybyłych Żydów,
przetransportowano z Zamościa do do obozu koncentracyjnego  w Bełżcu.

Obóz powstał w roku 1942 i działał kilkanaście miesięcy.
W marcu 1943 zakończył działalność.

W 6 piecach krematoryjnych spalono w sumie  500.000 ludzi.

Druga, duża grupa Żydów przywiezionych do Zamościa,
zginęła podczas masowej egzekucji 2 listopada 1942 na cmentarzu żydowskim.

Zaś w maju 1943, 1000 żydowskich robotników przymusowych,
naziści wywieźli z Zamościa do obozu w Majdanku.

Tuż po wojnie,Zamojski Komitet Żydowski
przedstawia listę swoich obywateli
ocalałych z Holokaustu.
Nie ma na niej nazwisk sześciu obywateli Unny- rodziny Seligów…

*******************************

**************

GUNTER DEMNIG ur 1947 w Berlinie.
W 1967 roku ukończył szkołę średnią,następnie wzornictwo przemysłowe w Kolegium Sztuk Pięknych w Berlinie
u prof Herberta Kaufmanna.
W 1974 uzyskał dyplom Akademii Sztuk Pięknych w Kassel.

To Deming jest pomysłodawcą i wykonawcą płytek o nazwie
STOLPERSTEINE.

Poświęcone ofiarom nazizmu,montowane
w pobliżu ostatniego miejsca zamieszkania.
Ci ludzie nie mają mogił,
bo zostali zamordowani w obozach,gettach i innych miejscach okrucieństwa.
Wśród nich są nie tylko Żydzi.
Czarni,śniadzi,biali.Bez znaczenia.Wystarczy że byli INNI.

Cyganie,homoseksualiści,świadkowie Jehowy,
kalecy,komuniści.INNI .
Betonowa  kostka brukowa z mosiężną tabliczką,
z wyrytym na niej nazwiskiem upamiętnianej osoby,
datami jej urodzin i śmierci oraz informacją o losie, jaki ją spotkał.

Dopóki na tabliczce widzimy  tylko litery i cyfry,
nasza wyobraźnia nie jest poruszona,aż tak.

Poszukałam:

Podobizna robi wrażenie.
Kiedy okazuje się ,że Ruth Eva Scheye  ur.1935  miała 6 lat i jeszcze palce w buzi,
robi się zimno.
Obok ,rodzeństwo małej;
Hilde,ur.1928 i Kurt 1927.
Cała trójka wywieziona z Kolonii do Litzmannstadt (Łódź) w roku 1941.
Uznani za zmarłych.

*****

Artysta
Günter DEMNIG zaczął montowanie kostek brukowych z tabliczkami w roku 1995 w Kolonii.
Jest ich tam 2.000, tyle samo w  Hamburgu. W Berlinie 3.000.
W całych Niemczech ponad 20.000.

st
s1
zae
stop
sto
Są też w Holandii,Austrii,Belgii,Czechach,Norwegii ,w całej Europie.
Są i w Polsce.We Wrocławiu i Słubicach.

Są tam,gdzie INNI zostali unicestwieni.
Ku przestrodze.I aby oddać im cześć.

Udo Lindenberg,stary wyga,pacyfista,
ikona rocka ,miłośnik noblisty Hermanna Hesse, pyta;
Po co są wojny ?

Korzystałam:

http://www.stolpersteine.com/DE/
www.belzec.eu
http://www.museenkoeln.de/

STAMBUŁ BŁĘKITNY MECZET

BLUE MASQUE.

BM

Błękitny meczet z lotu ptaka,za nim Bosfor.

Imperium Osmańskie, to czas trwania dynastii przez 623 lata,
od 1299-1922  (co za data!),
pełne zwycięstw,upadków i morderstw.I przeróżnych władców-cudaków.

SUŁTAN AHMED I,
ur.18 kwietnia 1590.Syn Mehmeda III i Handan Sultan.

Ahmed doczekał się  powrotu na salony we współczesnej kulturze:
Jest czołową postacią graną w popularnym serialu Wspaniałe stulecie.

Zasiadł na tronie, mając zaledwie 13 lat.
Wsławił się bitwą z Węgrami,ale Austrii musiał zapłacić haracz wojenny.
Za jego czasów rozpowszechniło się palenie tytoniu,korupcja i niesubordynacja w wojsku.
Jego młodzieńczy wiek i niedojrzałość wykorzystywano do gier politycznych.

270

Obsesyjnym celem  stała się dla niego budowa  czegoś wielkiego,większego jak
wybudowana po sąsiedzku,

265

Haga Sofii,
ufundowana przez Justyniana I Wielkiego,
która obecnie liczy 1500 lat.

Błękitny meczet powstawał w ciągu 10 lat od 1606 do 1616.
Architektem  był

agha

pochodzącego prawdopodobnie z dzisiejszej Albanii,  Sedefkâr Mehmet Ağa,

plan1

plan2

bm3
Sułtan nacieszył się nim tylko rok.
Zmarł 1617 na tyfus,mając 27 lat.
Tym samym, rządził Turcją tylko lat 14.
Jednak pamięć o nim została,

poprzez to monumentalne,klasycznie islamskie dzieło,
zbudowane na kwadracie 51,65 m na 53,40 m.

Nostalgiczny obraz olejny z epoki ma zapach ,dźwięk i ruch…
Bo obok meczetu,stworzono nowoczesną infrastrukturę:
Jadłodajnię dla biedaków, hale kupieckie, szkołę, mauzoleum, szpital oraz fontannę.

191

Jedna z trzech bram.Dzisiaj,tyko panie wyglądają niezmiennie.
Panowie zmienili jedwabne pumpy na dżinsy.

Dziedziniec wewnętrzny ze studnią,zwaną midha do rytualnej ablucji.

208

Kopuła główna ma 22,4 m.

A jest ich w sumie 30.Widok od strony Bazaru Egipskiego.
Nazwa błękitny pochodzi od 21.000, niebieskich i turkusowych
kafelek,które w zależności od pozycji słońca dają inną barwę.

218

203

212

Minarety


Takim ,zobaczyłam go po raz pierwszy .
Było szaro, ok. 5,00 rano,
a ja takiego widoku nie spodziewałam się,wysiadając z tramwaju.
I  nie zapomnę do kończ życia.
Opowiadałam znajomym,że uklękłam z zachwytu.
I chyba tak było.
Miłość od pierwszego wejrzenia.


Widok popołudniowy.

035

Już  ciemniej.

233

I nocny.

220

239

Fosa biegnąca wokół Błękitnego z wieloma sklepami i kawiarniami.

259

Tętni muzyką i nocnym życiem.

256

Ogień do sziszy.

Cudowne zapachy i muzyka.

243

251
Pyszne jedzenie i herbata w tulipanach.

274

Jeszcze jedno spojrzenie …czyż nie jest piękny ?

Korzystałam:

Słownik Władców Świata. Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza